|
My Kaptein
Kaptein advertisements and brochures
Written about Kaptein
Pictures of the Kaptein factories
Delftware Kaptein plate and beer jug
Kaptein personal newspaper "De Bougie" ("The Spark Plug")
Foto's Kaptein fabrieken
Hier wat foto's van de 2 fabrieken die Kaptein gehad heeft. Helaas zijn niet alle foto's van goede kwaliteit, maar ze geven wel een goed beeld van de plekken waar het allemaal plaatsgevonden heeft.
Eerst de plek waar het op 27 april 1949 begon: de Nieuwe Kade 1 in Arnhem. Dit was een oude elektriciteitscentrale, die in de oorlog deels verwoest was en op de nominatie stond om gesloopt te worden. De restanten werden snel herbouwd en gereed gemaakt voor de motorfabricage.
Hier een overzichtsfoto van het gebouw, gevonden ergens op internet:
Van de volgende foto's heb ik originele afdrukken op groot formaat: 17 x 22.5 cm. Op de eerste 2 foto's zien we 2 Kaptein medewerkers bezig met een Kaptein Z2c motorfiets. Mogelijk is het een van de eerste bij Kaptein geproduceerde motorfietsen, want het lijkt er op dat na wat gepruts aan de motor op de 1e foto, de man rechts op de 2e foto zelf verbaasd is dat het ding rijdt!
Waarschijnlijk is deze foto kort na de ingebruikname van de fabriek gemaakt, want boven de hoofdingang is nog een steiger te zien op de plek waar later de naam van de fabriek stond.
Op de volgende foto (van internet) is de naam boven de ingang al te zien. Het lijkt een foto die bij een bijzondere gelegenheid gemaakt is, misschien wel de officiële opening van de fabriek! Op het bordes staat een groepje notabelen, er hangen 2 vlaggen en de motoren (Kapteins) worden bereden door mannen met dezelfde kleding aan. Wel vreemde kleding voor motorrijders, vooral hun hoofddeksel dat wat wegheeft van een badmuts. Op de rug van hun overalls lijkt een naam te staan. Zouden dit fabriekstestrijders zijn?
De volgende foto lijkt gemaakt op een normale werkdag. Er hangt nu een grote vlaggenmast aan de muur, boven de hoofdingang. Voor de ingang een aantal motoren, links zo te zien Kapteins. De motor met zijspan lijkt echter een ander merk.
Dan nu wat foto's van de motorproductie. Op de eerste foto zien we een monteur die een frame van een Z2c in elkaar zet door middel van hardsolderen. Om het frame mooi strak in elkaar te zetten zijn de losse onderdelen stevig vastgeklemd in een vaste opstelling.
Op de achtergrond is te zien dat hij al aardig wat werk gedaan heeft...
De volgende 3 foto's geven een kijkje in de assemblage afdeling:
Op 14 mei 1954 werd een nieuwe Kaptein fabriek in gebruik genomen aan de Lelyweg, ook in Arnhem. Na een tijdje was het oude pand aan de Nieuwe Kade al in verval aan het raken, zoals de gebroken ruiten op volgende foto aantonen:
Hoewel de productie van motorfietsen allang gestopt was, en er dus in de nieuwe fabriek alleen maar bromfietsen geproduceerd werden, mogen de foto's hier toch niet ontbreken. Eerst een foto van de nieuwe fabriek aan de Dr. C. Lelyweg in aanbouw:
De volgende ansichtkaart toont de fabriek na voltooing:
Bij de opening bood het personeel als geschenk een wandschildering aan. Meer informatie daarover in het personeelsblad "De Bougie" uit juni 1954, onder andere een uitleg van de schilder over wat hij afgebeeld heeft. Helaas heb ik van de wandschildering alleen een foto van matige kwaliteit:
Hier wat foto's van het interieur van de fabriek, te beginnen met de kantine:
De tekenkamer, tegenwoordig zou dit de "Engineerings Department" heten:
De draaierij, met diverse stapels halffabrikaten die op bewerking wachten:
Het is me niet helemaal duidelijk wat er op de volgende foto te zien is. Het lijkt alsof hier een aantal ovens opgesteld staat. Deze zouden gebruikt kunnen zijn om onderdelen te harden, maar daarvoor lijken ze wel wat groot. Een andere mogelijkheid is dat het moffelovens zijn, maar daarvoor zijn ze weer aan de kleine kant. Helaas zijn er geen onderdelen te zien die aangeven wat er op deze afdeling gedaan werd.
Dan komen we bij de galvanische afdeling waar onderdelen verzinkt en/of verchroomd konden worden. Op de eerste foto zien we grote bakken zonder elektrische apparatuur. Waarschijnlijk werden in deze bakken onderdelen gespoeld en eventueel ontvet:
In deze bakken gebeurde het eigenlijke galvaniseren, te zien aan de stangen over de bakken om de onderdelen aan te hangen, en de omvormers langs de muur om voor de nodige stroom te zorgen.
Hoewel de volgende foto niet heel erg duidelijk is, lijkt het hier te gaan om de afdeling waar de frames gebouwd werden:
Wat de man op de volgende foto doet kan ik niet precies thuisbrengen, maar het lijkt een soort kwaliteitscontrole. Hij meet iets aan de zuigers, maar wat? De meetopstelling lijkt een verschildrukmeting te zijn. Mogelijk meet hij de weerstand van de gaten in de zuigers, die zo te zien de inlaatpoorten moeten sturen. Daarbij is het uiteraard van belang dat ze juist gemaakt zijn, om te verzekeren dat de motor straks goed loopt.
Als alle losse onderdelen klaar zijn moeten ze samengebouwd worden op de assemblageafdeling:
En blijkbaar werden de motorblokken gedurende enige tijd proefgedraaid. Zo te zien is er wel voor voldoende koeling voor de motortjes gezorgd, maar de afzuiging van de uitlaatgassen leek geen prioriteit te hebben.
Met dank aan Cas Teunissen, die veel van de foto's (vooral van de fabriek aan de Lelyweg) ter beschikking gesteld heeft.
|
